زمان تقریبی مطالعه: 2 دقیقه
 

تعارض احوال لفظ





تعارض احوال لفظ، تنافی حالات مختلف لفظ به حسب دلالت را می‌گویند.


۱ - تعریف



برای لفظ، احوالی وجود دارد، مانند: مجاز ، اشتراک ، تخصیص ، نقل، و اضمار ، حال اگر میان آنها، تعارض پیدا شود چه باید کرد؟

۲ - حکم



نظر مشهور این است که اگر امر دایر شد بین معنای حقیقی و یکی از امور پنج گانه بالا، بدون شک معنای حقیقی بر معنای غیر حقیقی تقدم دارد، مگر این که قرینه‌ای بر خلاف در میان باشد؛ برای مثال، اگر گفته شود: «رایت اسدا»؛ در صورت شک در این که معنای حقیقی از لفظ اسد اراده شده یا معنای مجازی ، بی گمان، معنای حقیقی بر غیر حقیقی مقدم است، مگر این که قرینه‌ای بر خلاف آن باشد.
و اگر در اراده یکی از آن معانی پنج گانه، شک شود، برای مثال، امر دایر باشد بین اراده مجاز و اشتراک ، یا مجاز و تخصیص ، یا اشتراک و نقل...؛ اصولیون در تقدم هر یک بر دیگری وجوهی را ذکر کرده‌اند.
مرحوم « محقق خراسانی » می‌گوید: تمام این وجوه، استحسانی است و بر درستی آنها برهان منطقی اقامه نشده، و وجوه استحسانی، افاده قطع و یقین نمی‌کند.
[۴] کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱، ص (۱۲۱-۱۲۰).
[۵] الاصول، شیرازی، محمد، ج۱، ص۵۹ و ۳۵.


۳ - پانویس


 
۱. کفایة الاصول، آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، ص۶۲.    
۲. الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، اصفهانی، محمد حسین، ص ۴۰-۳۹.    
۳. محاضرات فی اصول الفقه، خویی، ابوالقاسم، ج۱، ص۱۲۵.    
۴. کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱، ص (۱۲۱-۱۲۰).
۵. الاصول، شیرازی، محمد، ج۱، ص۵۹ و ۳۵.


۴ - منبع


فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۱۱، برگرفته از مقاله «تعارض احوال لفظ».    







آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.